Kayalara yapılan yuvarlak oyma işaretlerinin asıl adı sunu çanağıdır, bir başka deyişle kutsama suyunun döküldüğü taş, tam adı ise sunak taşıdır. Defineci literatüründe oyma işareti olarak bilinir. Bizde oyma diyerek söze başlayalım.
Tek yuvarlak oyma en sık rastlanan işarettir. Bazen mezar, bazen kuyu işareti olarak yapılır. İşaret tam olarak simetrik yapılmış; enine göre derinliği fazla ise; kuyu işaretidir. çoğunlukla patika yol üzerinde olur; yakın çevresinde yada yol üzerinde mutlaka kuyu vardır.
Şu gerçek varki kayalara yapılan oymaların %90 gibi büyük bölümü mezar işaretidir.
Yine belirgin büyüklükteki tek oyma bazı harita veya benzeri kayıtlarda hedef teşkil etmek içinde yapıldığı görülmüştür; yardımcı işaret görevi üstlenir. Buradaki diğer işaretlerin akarsu ve kuyu olma ihtimali oldukça yüksektir. Suya yakın olan yerde yön ve mesafe veren son işaret aranır.
Mezar işareti olarak yapılmış oymalar en sık rastlanan oymalar-dır. Büyük, küçük ve orta boy şeklindedir; yakınlarda mutlaka mezarı mevcuttur. Yuvarlak oymalara bir başka deyişle kutsama suyunun döküldüğü taş denir. Oymanın içi doldurulup yakıldığında insanlar hem oymaya hemde mezara bakar şekilde durup ölen kişi kut-sanırdı. Şuna dikkat edelim; oymada yakılan ateş yada dökülen şifalı suyun fazlalıkları ne tarafa doğru akar, akıntı yöde mezar olur.
Defineciler mezarı bulmak için; oymaya su doldurup; akıntı yönünde araştırma yapmaktadır. Buda doğru bir yöntemdir.
Yine tek oyma akıntı yönünde 2. tek oyma; onunda akıntı yönünde 3. son oyma bulunur. Bu sistemde ilerlerken oymalar bizi çoğunlukla batıya doğru sürükler; burada mezar son oymanın yakınlarında olur. İtinalı bir araştırma ile mezar kolayca bulunabilir.
Tek oyma tek mezarı temsil eder oyma derinliği mezar derinliğini vermektedir. Bu tür tek oymalarda mezarın statüsünü belirlemek kolay değildir. Toprağın 1 metre altına basit şekilde defnedilmiş mezarda bulabilirsiniz. Gelir düzeyi yüksek zengin mezarıda bulabilirsiniz.
Tek oymalar bazen tek olanı simgeler, bulduğunuz tek oyma kayanın üzerine çıkın çevrenize bakın tek olan ne varsa yeriniz orasıdır. Tek olandan kastımız tek tepe tek ağaç misali.
Basit oymaları dikkate almıyoruz. Biz buna basit gariban mezarı deriz genelde boş çıkar çokta derin değildir. Oyma biraz büyük kaya kalitesi iyi ise bu araştırmaya değer mezarlardır. İçinden çok fazla heykel, obje çıkabilir. Bu oymaya bağlı birde kanal varsa bu cidden sağlam mezardır ne tarafta olduğunu kanalı takip ederek kolayca bulabiliriz.
Tek oymaların mezarları bazen karşıdaki öbeklerde olur. Dikkatli bakarsanız çakıl yığını taş öbeği görürsünüz işte oralar mezardır. Oyma karşısında 3 yığma varsa ikisi sahte biri gerçek mezardır, biz buna mal mezarı deriz buradaki mal toplamı 3 katırdır.
Bu işaretin mezarları güneşin hem doğarken hemde batarken vurduğu tepelere yapılır, çevrene baktığında oymaya en yakın zirveye çıkarsan mezar yerini kolayca tespit edebilirsin.
Tek büyük oymalar bazen 1 sayısına karşılık gelebilir. Çevrede 1 olan ne varsa oraya gitmen gereklidir 1 tepe, 1 yaşlı ağaç, 1 dikili taş gibi çevrende 1 olan ne varsa ona işaret edebilir bunu’da araştırmalarınız arasına almanızda fayda vardır.
Tek büyük oyma işareti genelde oyması kolay kayalarda olur inanılmayacak kadar büyüktür. İşaretin olduğu kayanın yapısı çatlak olmamalıdır. Çatlak olan kayalarda mezara su sızacağı için tercih edilmez. Oda tarzı mezarlar için kullanılır her mezarda 2 yahut 3 ceset olabilir. Kapı girişi orijinal kayadan kesilen bir taşla kapatılır ve doğasına uydurulur.
Bazı durumlarda girişin olduğu kısım topraklarla doldurulabilir. Oymanın açık olan kısmı genelde batıya bakar ve önünde bir kanal mezar girişine doğru gider. Kanal takip edilip kanal bitiminden giriş aranmalıdır.
Bu tür mezarlar korunması gereken kültürel varlık kapsamında olduğu için yasal kazı izni verilmez. Bu tür bir işarete rastlayan arkadaşlarımız işareti detaylı resimlendir-ip müze müdürlüğüne götürürlerse burada yapılacak kazı neticesi ihbar tazminatı adı altında bir ödeme alabilirler.
Büyük oymalar her zaman define ile alakalı olmayabilir bazen dibek görevi yapar zeytin sıkma buğday öğütme gibi işlevler için yapılmıştır, özellikle eski ev yanlarında bulursanız buna dibek diyebiliriz. Eğer oyma yakınlarında kuyu varsa bu kuyu işaretidir. Dikkat ederseniz bu oyma simetrik bir biçimde tasarlanmıştır kuyu oymaları tam simetrik yapılır buradan anlayabilirsiniz.
Dere içinde büyük yuvarlak oyma bulursanız yanında başka işaretlerinde olması gereklidir; dikkatli bakın mutlaka vardır. Bu işaretler burada ne olduğunu ve nasıl bir araştırma yapmanız gerektiği hakkında bilgiler vermektedir. Özellikle kama işareti yada küçük oymalar varsa; dere karşısındaki düz alanda devasa büyüklükte mezarın olduğuna işarettir.
Eğer yuvarlak yanında kanal varsa; bu ne tarafa gideceğinizi bilahare bildirmektedir; kanal boyu ölçülür 1 cm si 70 cm olarak hesaplanarak kanal boyuna gidilir.
Bu verdiğim ölçü arşın olup her zaman arşın ölçü birimi kullanılmayabilir. Bazen dirsek; bazende kulaç gibi diğer ölçü birimlerinin kullanıldığını biliyoruz. Bu durumda yapmanız gereken bulduğunuz kanalın boyunu ölçün ne kadar ölçü birimi varsa hepsini deneyin.
Diğer ölçü birimleri; Dirsek 45 cm. ve ayak 30 cm olarak değişikler göstermektedir. Çok nadirde olsa Kulaç ölçü birimide kullanılmıştır. Kulaç 100 cm den daha fazladır. Medeniyetlere göre değişiklik göstermektedir.
Çift yuvarlak oyma işaretleri direk mezar işaretidir, bunların biri büyük diğeri küçükse; küçük olan taraf yön verir. her 2 oyma’da eşit büyüklükte ise 2 büyük mezar olduğunu söyler. Yanında ince kanal varsa bu kanallar bize yön verir. Oymalara yakın yerde çakıl yığınları, taş öbeği yada çökme yapan yerler varsa boşluk testi yapılmalıdır. Bölgede hafif zirve yapan noktalarda mutlaka dikkate alınmalıdır. Yine dağın burnu diye tabir ettiğimiz yavru dağlar definecilerin uğrak noktaları arasındadır.
Çift yuvarlak oyma işaretleri büyükse; iç duvarında murç izi yada küçük oyma olup olmadığına dikkat edilir. İç duvarında murç izi varsa tam karşısı önemlidir; mesafe olarak 50-70 metre civarları olabilir.
2 büyük oyma işaretine yakın bölgede küçük yuvarlak oyma işaretleri varsa bura mezarlık alanıdır. buradaki büyük mezarları bulmanız için öncelikle sunak taşını bulmanız gereklidir; bu taş 2 büyük yuvarlak oymaya yakın yerde olur; mezarlara yön veren işaret sunak taşında mevcuttur. Sunak taşını bulmakta zorlanırsanız musalla taşını bulun; musalla taşı varsa sunak taşı mutlaka olur. Bu en çok romalılarda olur.
Çift Yuvarlak Oyma İşaretlerinin genel çözümü yuvarlak oymaların pek çoğunda olduğu gibi mezardır. Ancak burda diğer oymalara göre şöyle bir tezat vardır. Sacayak şeklinde yapılan üç oymada tek mezar varken yan yana yapılan iki oymada iki mezar vardır. Mezarlar iki oymanın paralelinde genelde kaya içindeki mağara tarzı yapılardadır.
Bu tür bir imkan vermeyen yani düz alan olan yerlerde ise kaya oyulup içine sandık şeklinde gömülmüş veya mezar kenarları taşla örülmüş haldedir. İki oyma olan yere geldiğimizde sırtımızı doğuya verip ilk uygun mezar yerine doğru ilerliyoruz. Bu mezar yeri engebeli arazilerde suyu gören yerdedir. Yani dere kenarına inilir.
Ancak derenin taşarak veya nemi ile mezarı etkileyebileceği bir mesafeye kadar inilmemelidir. Burada dere kenarında oymalarla aynı hizaya gelecek noktada mezar aranmalıdır. Burada kayanın yapısı incelenip mezar için uygun nokta tespit edilir. Eğer giriş toprak yüzeyinde ise mutlaka giriş bölümü büyük taşlarla kapatılmış. Yada örme bir duvarla set çekilmiştir. Bu tür mezarlar zengin mezarları değildir. olmadığı için kayaya oyma mezara raslanmaz basit mezarlardır. Mezar içinde ya iki kişi vardır yada iki mezar yan yana açılmıştır…
Diğer görüş: 2 oyma ilk işaret yeri olup araştırmaya ilk buradan başlanabilir. Bazen 2 sayısına karşılık gelmektedir, 2 sayısı ise definecilikte ikilikleri vurgular. Patika yol, geçit, taş geçit gibi, yerler aranır, bazen işaret başlangıcı olarak iki tepe, iki ağaç, iki taş, iki yol malın yerini verebilir. Oymalar yanında çizgiler varsa buda kaç adım gideceğinizle alakalıdır her çizgi 10 adım ve benzer ölçülere karşılıktır.
Tek oyma ve çift oyma çözümde birbirlerinden farklılıklar gösteriyorsa; çoklu yuvarlak oymalarda çözümde diğerlerine göre farklılık göstermektedir. Çoklu yuvarlak oyma olan kayadaki oymalara bakın; büyük ve küçük olanları inceleyin. Büyük oyma yanında küçük oyma varsa bu bize yön veriyordur; gideceğimiz taraf küçük oyma olan taraftır. Büyük oyma ile küçük oyma arasındaki mesafe ölçülüp; eski uygarlıklarda kullanılan arşın; kulaç; ayak ve dirsek gibi ölçülerle ölçülüp çarpılarak çıkan mesafe küçük oyma tarafına gidilir.
Kayada birden fazla oyma varsa burada birden fazla mezar var demektir. Bu mezarların bazıları değersizdir; siz değerli olanlara odaklanmalısınız. kayadaki en büyük oymaya su doldurun nereden taşım toprağa dökülürse yön o taraftır. Dolan su diğer oymaya geçiş yapıyorsa buradaki mezarlarda birbirine yakındır. Hatta bağlantılı olma ihtimali vardır. bir mezarı bulduğunuzda diğerini hemen yanında bulursunuz; en fazla 1-2 metre çevresindedir. Yada alttan birbirine geçişler vardır.
Bir diğer önemli noktada çoklu oymaların bulunduğu kayada kanal olup olmadığıdır. Kanal varsa kanalın bize yön verdiğini anlarız. Kanal olmayıp her oyma eşit büyüklükte ise işte bu çok önemlidir, burada yapmamız gereken hangi oymanın kaya bitimine daha yakın olduğunu bulmalıyız. Kenara en yakın olan oyma bize yön vermektedir.
Yine çoklu oyma da kalabalıktan ayrı duran oyma bize yön konusunda önemli ip uçları verir. Bunların bir çoğu mesafe vermese de; ne tarafa gideceğimiz konusunda mutlaka önemli ip uçları vardır. kesinlikle küçüğe doğru gidilmesi gereklidir.
Çoklu oymalar normalden küçük murç şeklinde ise biz buna bölge mezarlık alanı deriz. Bazı kaynaklara göre bu oymaların kaya üzerindeki dizilişi ile mezarların toprak altına dizilişi aynıdır. Bu bazı arkeolojik kazılarda ispatlanmış verilerdir.
Son olarak eğer kaya üzerindeki oymalar ince kanallarla birbirlerine bağlanmışsa; bu mezarın çok fazla olmadığını anlatır. kayanın hemen önü ve karşısı metal testi yapılarak tespit edilebilir.
Çoklu oymalarla murç olan kayaları birbirinden ayıran tek özellik murçlu kaya direk mezarlık alanı der. bu murçlu oyma olan kayanın çok yakınında biyerde birde tek başına büyük bir oyma vardır bayada derin olur, bu oyma kutsama suyunun döküldüğü taştır; tüm mezarların tek bir yerden kutsandığı oymadır.
Çoklu oymalar aile mezarlığını temsil edebilir, oyma sayısı kadar mezar vardır; oymaların büyük ve küçük olması aile bireylerinin statüleri ile alakalıdır. Büyük olan aile reisi diğerleri ailedeki konumlarına göre şekillendirilir.
Çoklu oymalardan en büyük olanına su doldurun; bu su aradaki ince kanallar aracılığı ile diğer oymalara geçiş yapıyorsa bu kaya mezarına işarettir. Suyu takip edin nereden toprağa düşüyorsa oradan aşağı doğru kayanın altına bakın; zemin altı kaya mezar olması lazım. Yoksa suyun toprağa düştüğü yöne bakın; oradaki kayaların birinde kaya mezar arayın.
Bahsettiğim gibi, kaya bitimine en yakın olan oyma nasıl yön verir, aşağıdaki resimlere bakarak anlayabilirsiniz. dikkat edin kayada 10 dan fazla oyma var; bunların arasında kayanın en kenarında olan bizim için önemli olandır.
Çoklu oymalar kaya üzerinde nasıl tasarlandıysa mezarlarda zaminde aynı şekilde tasarlanmıştır. Bu her çoklu oyma için geçerli olmasada bazı arkeolojik kazılarda açılan mezarların kayadaki oymalarla eş oldukları tespit edilmiştir. Bu tip çoklu oymaların mezarları genelde toprak zeminde olur; bunların bir kısmı gariban mezarıdır; bir kısmıda zengin mezarıdır. Zenginlerin oyması garibanların oymasından daha büyük ve daha derindir.
Roma dönemi mezarlık bölgesidir, mezar bölgesine giriş yaptınız yada mezarlık alanının tam ortasındasınız demektir. Her oyma bir mezara işarettir; bunlar genelde sülale mezarlarıdır; aynı sülaleden ölenlere bir murç atılır; böylelikle tek bir alandan tüm mezarlar kutsanır.
Diğer görüş: Kutsama suyunun döküldüğü taştır, şifalı sular dökülen ölülere sunumlar yapılan kaya budur; bunun çevresinde bolca mezarlar olup içlerinde değerli ve değersin olanlar vardır.
Diğer anlamı: Bu işaretin olduğu kayaya çıkın; tam olarak doğu ve batı tarafa bakın; taş öbeği yığma gibi yerler görürsün; işte oralar buranın büyük mezarlarıdır.
Diğer anlamı: Sıralı oyma varsa çevrede bolca orta boy yuvarlak oyma vardır; bu oymaların mezarları akıntı tarafındadır, oymalara su doldurun nereden taşar toprağa düşerse o tarafta mezarı olur.
Sıralı oymalar en çok mezarlık alanında görünür; batı tarafına bakıldığında bölgeye ait en büyük mezarı görebilirsiniz. Yine sıralı oymalar bazen kasa işaretidir. Bölge kayalık alan oyma sayısı 7 taneyse kaya içi kasa olma ihtimali oldukça yüksektir. Sabah güneşini gören yerlere dikkat etmeniz gereklidir.
Mezar kutsanırken oymaya şifalı su dökülür; bu su oymaya bağlı kanal yoluyla mezara doğru akıp gitmesi amaçlanmaktadır. Kanallı oymalarda mezar kanalın hemen bittiği yerde olabilir; bazen karşıya doğru belirli mesafede; bazende kanal ölçülür 1 cm si 70 cm olarak hesaplanıp karşı istikamete doğru gidilir.
70 cm dediğimiz ölçü sistemi arşın kökenli olup bu ölçüler bazen kulaç ve dirsek gibi değiştirilerek kullanılmıştır. bu durumda 70 değil 45 ve 33 cm gibi değişik birimler kullanabilirsiniz.
Oyma işareti kaç adet ise oyma sayısı kadar mezar vardır; mezar oymanın 5-20 metre çevresinde araştırılır. Bu tür mezarlar genelde toprak zemindedir. Kalabalık oymalar dışında kanallı oymalar bulursanız bu biraz daha değerlidir. Oymalara kanal yapılmasındaki neden şifalı suya akıntı vermek içindir.
Büyük oyma etrafında küçük oymalar var ise; büyük oyma ile küçük oyma arası ölçülmelidir. Buradaki ölçülen santimetre 1 adım var sayılarak küçük oyma istikametine gidilir. Aranılan mezar oradadır. Küçük ve derin olmayan oymalar mezar büyük oymalar ise mahzen işaretidir.
Küçük oymalar: Küçük oymalar tek başlarına ise tek mezar anlamını verir. Bu oyuk yakınlarında aynı kaya üzerinde bir ok yada bir çizgi olması sizin arayacağınız mezarın yönünü bulmanıza yardımcı olur. Hele yakınlarında bir haç yada x varsa bu değerli mezar sınıfına girer gelir düzeyi üst seviye olan kişilere ait mezarlardır biz buna yük mezarı deriz içinden çokça eşya çıkmaktadır.
Büyük oymalar: Büyük oymalar 1-3-5 gibi tek sayılarla ifade edilir. Bunlar kuyu manasına gelir. Bazen mezar işareti olarak’ta yorumlanabilir. Tek büyük oyma çok zaman tek büyük mezarı temsil eder. Bu tür mezarlar yukarıda dediğimiz gibi yüklü miktarda eşyalarla doludur.
Karışık oyuklar: Hem küçük hem büyük oyukların olduğu kayalıklarda aile mezarlığı yada genel mezarlık alan anlatılmaktadır. oyma sayısı 4-7 arasında ise burada dikkat edin kaya kenarındaki oyma size yön verecektir.
Zemine dik oymalar: Zemine dik yani duvar tabirine yakın kayalıklardaki zemine düz değilde sanki bir ufak göz gibi duran oymalar mağara işaretidir. 1-2 metre sağ veya sol tarafında kapalı duran mağara vardır. Bu bazen göz işareti olarak’ta yorumlanabilir. Oymanın tam baktığı noktada mezarı mevcuttur.
Kare oymalar: Zemine düz yani paralel durumda ise mahzen işaretini verir. Çok uzakta olmayan bu mahzenleri boşluk tespiti ile bulabilirsiniz. kısacası oda işaretidir kare sayısı kadar oda olup bu odalar bazen kaya içi bazende toprak altı mahzen türü odalardır tıpkı üçgenlerde olduğu gibi.
Zemine dik kare oymalar: Duvar tabir ettiğimiz kayalarda ki kare oymalar kral mezarı gibi anıt mezarları verirler. baktığı tepe ile arasında dere yatağı varsa bu devasa mezarları temsil etmektedir. mezarların tamamı heykel ve objelerle doludur.
Murç izleri her kayada rastlanabilir. Yuvarlak oyma yanında varsa bu mezarın varlığını simgeler; bazende ölü gömme geleneklerinde olduğu gibi kaya murçlama bir gelenek haline gelmiştir. Gerçekte her hangi bi anlamı yoktur; sadece sanatsal işlem olarak yorumlanabilir.
Özellikle mezarların bol olduğu alana girdiğiniz zaman bu murçlara rastlayabilirsiniz; bu size mezarlık alanına ayak bastığınızı söyler. Bazı murçlu kayalar ise bölgedeki en kıdemli mezara hitaben yapılmıştır. Batı tarafında deha mezarı mevcuttur. Burada birde yaşlı ağaç bulunur; ağacın hemen önünde koltuk taşı yada sedir taş size girişi vermektedir.
Murçlu kayalar yamaç alanlarda ise burada birde kare oyma aranmalıdır, kare oyma biraz daha eteğe doğru olup yük mezarını vermektedir. Daha üstlerde yine mezarlar olup bunlar orta gelir seviyesine ait isimlerin mezarlarıdır.
Yapı taşlarında gördüğünüz murçlu kayalar; genelde temel taşları için kullanılan taşlardır. Bu taşlarda ince kanal varsa bu kanal sizi emareye götürebilir; temel altında olmaz demeyin; temeller ileri tarihler düşünülerek kullanılan saklama yerleridir. Özellikle kilise temel taşlarında murçlar görmek mümkündür; bu taşlarda birde yön veren işaret bulduğunuz zaman emareye yaklaştınız demektir.
Bazı murçlar ise size burada bir fark olduğunuzu anlamanıza yardımcı olur, bi işaret diğer işareti verirken diğeri’ de sizi farklı bir yapı bulmanızı emreder işte bu farklı unsur murçlu kayalardır. Taşın kendisi ve karşı tarafındaki taş son nokta olabilir. Karşıdaki kayanın son nokta olduğunu anlamanız için taşın kayaç yapısına dikkat edin.
Murçlu kayanın kayaç yapısıyla bulunan diğer yalnız taşın kayaç yapısı aynı ise doğru yerdesiniz demektir. Taşlar o dağın taşı değil başka bir dağdan getirilmiştir, buda çözüm için önemli etkenlerden biridir. Bu işi azda olsa anlayan isimler taşlar arasındaki farkı anlar hangi taş bu dağa ait değil hemen jetonu düşer.
Bazı murçlar ise yanlış algılanıp gerçekte murç değildir; ama murç gibi görünür, bunlar sıralı haldedir. Çoğunlukla kaya kesim için sıralı şekilde yapılan işlemdir. Burada her hangi bi emanet aramanıza gerek yoktur. Dediğimiz gibi bu sadece kayayı kesip ihtiyaç olan yere taşımak için yapılmaktadır. bu genelde zencir şeklindedir.
Köprülerde para saklama noktalarıdır. Neredeyse her köprüden mal alınmıştır. Bir köprünün en zayıf noktası kemerleridir. Kemerdeki ayak taşları malın en sık saklandığı noktalardır. Ayaklardaki kare taşlar hem köprüyü ayakta tutmak için işlevini görür, hemde malzemeyi kamufle eder. Bu taşlara her daim murçlanmış haldedir. İşte bu size şifre vermektedir.
Bu taş alındığında köprü göçer gibi görünür, hatta göçebilir, ellenmesi tavsiye edilmez. İşte burası paranın saklandığı yerlerdir; bu bazen tam karşısını vermektedir; karşıdaki taş ile murçlu taşın ebatları aynıdır bakınca hemen anlarsınız.
Selam bir birbuçuk metrelik bir şelale suyun düştüğü yerin 50 santim üstünde ana kayaya yan yana derinliği yaklaşık 50 santim pürüzsüz bir yuvarlak oyma ..derenin suyu yere düşmeden ona çarpıyor ve görünmüyor içi su doluyor..anlamı nedir acaba ..
Kaya üzerinde yuvarlak oyma yanında 120 cm boyunda kanal ne olabilir detaylı görüşme imkanımız olabilirmi
Bir kayanın üzerinde oyuk ve oyuğun 100 MT ilerisinde Dikili taşın kolayca görünmez yan tarafına aynen oyuk bulunursa ne anlam taşır
Merhaba ve yorulma
Sitenizdeki içeriği okudum. Yaşadığım bölgenin yakınında size videosunu gönderdiğim oymalar var.
Ne anlama geldiğini bulmama yardım edebilir misin?
Sana dürüstçe söz veriyorum, eğer bunda bir şey varsa sana da payını vereceğim.