Horasan Nedir Nasıl Çözülür

Horasan Nedir Nasıl Çözülür; Horasan günümüz harcının antik dönemde yapılan  şeklidir. 20. yüzyıldan sonra  çimento, demir ve kum karışımı ile yapılan harç . 20. yüzyıl öncesi (Antik çağda) doğal bağlayıcı olarak; kum, volkan külleri tras, zeolit temel malzemeler olarak kabul edilirken;  kireç, pişmiş toprak, kil, kan, yumurta akı,  saman,  peynir, kıl,  gibi malzemelerde bağlayıcı malzemeler olarak kullanılmaktadır, temel ve bağlayıcı malzemelerin birleşmesi sonucu  dayanıklı bir yapı malzemesi ortaya çıkar.

Horasan’ın dayanımı, kirecin kalitesine ve tuğla tozunun inceliği önemlidir. Horasan harcının dayanımının yüksek olması, harca katılan ince çakıl takviyesi ile orantılıdır. Bunun nedeni; harca katılan kirecin zamanla sertleşmesi olayıdır. Ayrıca horasan harcının içine katılan saman ve kıllar rötreyi (çatlama) engellenmesi yaptığı gibi önemli bağlayıcı  unsurlardır.

Bunların birde suya dayanıklı olanları vardır, su kemerleri, su kuyuları, sarnıçlar, hamamlar  ve köprülerin inşasında kullanılan harçlar, bunların yapımında pişmiş tuğla ve kireç kullanılmaktadır,   Suya temas halinde olan yapılarda kullanılan  bu harç ve sıvalar hidrolik ( suya mukavemetli) olup horasan harcı olarak bilinmektedir. Suya dayanıklı en sağlam horasan harcı ise Romalılar tarafından yapıldığı kabul edilmektedir.

Horasan Nedir, Kayanın Horasan Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır;

Bir kayanın horasan olup olmadığını anlamanın en kolay yolu üzerine su dökülür,  gerçek horasan  kayadan daha geç kurur baya bi süre nemli kalır, bunun nedeni horasanın suyu emmesiyle alakalıdır,  normal kaya suyu az emer hemen kurur;  horasan ise  daha emici olduğu için uzun süre ıslak kalmaktadır,  eğer devamlı suyla temas halinde ise cila yemiş gibi ıslak ve parlak olur bir de zamanında yapan ustası maharetli değilse ana kayada emanet gibi durur görmek için iyi bakmak gerek.  

Diğer anlama yöntemi ise horasan kayadan 2 parça koparılır, bu parçalar birbirine vurulduğunda normal kaya gibi çat çat ses yapmaz.  2 tuğlayı birbirine vurmuş gibi daha tok ses çıkarır ve ayrıca içinde  tuğla kırığı, kireç ve benzer maddeler görülebilir dikkatli bakarsanız anlarsınız.

Horasan Çözümü

Horasan Nedir Nasıl Çözülür; Horasan harcının çözümüne başlamadan önce bu horasanın yapımında tam olarak hangi malzemelerin kullanıldığı uzmanlar tarafından incelenip ona göre karar verilmelidir.

Eğer hiç bilginiz yoksa horasan çözümü için.

1-  1 kg. üzüm sirkesi, 1 kg. limon suyu, bunun içine 2 kg. alkol, aynı kaba 2 kg da asit karıştırılıp çözmek istediğiniz horasanın üzerine dökün en az 2-3 saat bekledikten sonra kontrol edin çözülme olmaz ise  horasan harcı hazırlanan malzemeye göre biraz kalındır malzemeyi 2 katına çıkararak tekrar deneyin.

2- Horasan kayaya alkolü dökün  sonra üzerine pinar ve meşe  odunları  öbekleyip yakın, varsa piknik tüpüne  oksijen kaynağı  başlığı eklenerek ateşe verin.

3- Nasıl yapacağınızı tam olarak yazmıyoruz ama önce soğutulup  sonra şiddetle ısıtılarak-ta harcı deforme edebilirsiniz.

4- Horasan çok güçlü olmasına rağmen ateş yakılıp sirke döküldüğünde dağılır ikincisi domates salçası hayatta dayanamaz;

5- Diğer çözüm ise limon suyu sirke eşit oranda karıştırılıp , içine bir miktar bunların toplamının 4/1 i yeterli olacaktır saf alkol, alkolle aynı oranda tuz ruhu karıştırılır bunların karıştığı yerde durulmaz maske takmakta fayda var horasanın üzerine dökülüp yerden uzaklaşılır 2-3 saat için bu horasanı belli bir derinliğe kadar çözer murçla kırılacak hale getirir kazıma neticesinde sertleştiği yerde tekrara dökülmelidir çok derin horasan dökümünde işlem bayağı uzun sürer tahmini her uygulamamda 10-15 santim çözülme yapacaktır.

6- Horasanlı bölge dar bir alan ise saf alkol dökülür ve bir kaç saat bekledikten sonra hürmüz ile ısıtılır çekiçle kırılır.

Not:  Horasan çözüm esnasında maske kullanmanız önemle  tavsiye edilir aksi durumda solunum yolu  ve gözleriniz zarar görebilir.

Horasan Nasıl Kırılır.

Horasan Nedir Nasıl Çözülür; ebadında yaklaşık 6-10 cm et kalınlığında bir horasan sıva için: 1 kg limonsuyu, 1 kg üzüm sirkesi, yarım kg saf alkol, yarım kg asit kullanılır. limonsuyu,sirke ve asit birbirine karıştırılır. Bu karışım horasan üzerine dökülür. 2 saat beklenir ve ardından sıvı iyice emilmiş ise aynı bölgeye saf alkol dökülür ve yakılır. Normal şartlarda bu karışım horasanı çözer.

Eğer taşlarla örülmüş bir duvarla karşılaşılırsa ve örülü taşları birbirine horasan harçı ile tutturulmuşsa yapılması gerekenler sırasıyla şunlardır.
Hürmüzle iyice ısılması gerekiyor, bir tüp ve Hürmüz işi görür, ısıtıldıktan sonra ilk önce soğuk su dökülür ve soğutulur ardıdan tekrar ısıtılır, yüksek derece de ısıtıldıktan sonra ikinciye sirkeyi iyice yedirerek dökeceksin, ve yarım saat bekleyeceksin, sonra bolyozla duvar aşağıya indirilir, bu kayadan yapılmış ve horasanla kayaların birbirine tutturulmuş hali için geçerlidir.

Eğer horasan harçına çok dar bir alanda rastlanmışsa rutubete karşı dayanıklı bir formülle yapılmıştır, yoksa dar alanlarda uzun süreli kalmazdı, onun çözümü için ise horasanlı bölgeye saf alkol dökülecek ve bir iki saat beklenecek, sonra hürmüzle ısıtılacak ve çekiçle kırılacak dar alanlar için çok etkilidir.

Horasan Nedir Nasıl Çözülür; Farklı Yöntem

Yerde kapak veya kaplama horasan harcını geçmek en zorlarındandır , bunun birkaç yolu var, öncelikle saf limon suyu hazırlanacak, hazır konsantre kesinlikle olmayacak ve önceden de sıkılmış olmayacak, limonlar yerinde kesilecek ve suyu orda sıkılacak, sıkılıp üretilen oran kadar eşit düzeyde sirke hazırlanacak, ve ikisini karıştıracaksın, bu karışımın dötte biri kadar oranda da saf alkol ve aynı oranda iyotsuz tuz bu na eklenecek, bu toplam karışımı horasanın üzerine döktüğünde oradan uzaklaşman gerekiyor, ortalama 3 saat sonra 56-60 cm içeriye girilebilir duruma gelir, daha da kalınsa tekrar aynı uygulama yapılacak.

İkinci seçenek, bir plastik kovanın içine 4 litre içilebilir su koyulacak ve içine 1 kg toz şeker 1 kg tuz 1 litre elma sirkesi koyup 10 dakika karıştırılacak, horasanlı bölgeye dökülüp ortalama 7-8 saat beklenmesi gerekiyor, sonra kum gibi dökülür, Sonuç kesin.

Üçüncü seçenek, horasanlı bölgeye ortalama 15 kg toz şekeri eşit bir şekilde yüzeye yayacaksın, sonra üstüne sirke yavaş bir şekilde dökülecek, bunun üzerine de 3-4 cm toprak dökülecek, 1 gün bekletilecek, açıldığında yumuşacık bir örgü ile karşılaşacaksın.

Horasan Harcı Yapımı

Horasan harç ve sıvaları kireç, tuğla kırıkları ve bazen de ince kum karışımı ile elde edilmektedir.

Bu harç ve sıvalar, çimento harç ve sıvalardan çok daha gözenekli bir yapıya ve daha düşük yoğunluklara sahiptir.

Horasan harç ve sıvalar kireç ve etkisiz agrega kullanılarak hazırlanan kireç harçlarından (hidrolik olmayan) daha büyük basınç dayanımlarına sahiptir. Bu durum, onların hidrolik özelliğe sahip olduklarını göstermektedir.

Horasan harçları ağırlıkça yaklaşık 1 kireç, 3 tuğla kırığı karıştırılarak hazırlanmıştır.

Horasan sıvaların hazırlanmasında kireç daha fazla kullanılmıştır. Bunların hazırlanmasında ağırlıkça %50’nin üzerinde kireç kullanılarak hazırlandığı söylenebilir.

Özellikle sıcaklık, halvet gibi mekanlarda zeminden yaklaşık 1,5 metreye kadar olan kısımlarda koyu kırmızı renkli ve alt tabakadan daha geçirimsiz üst sıva tabakası kullanılmıştır. Bu tabakalar yapının suyla daha fazla temas eden bölgeleridir. Sıvaların koyu kırmızı rengi hematit kullanılarak sağlanmıştır.

Horasan sıvaların hazırlanmasında, harçlardan farklı olarak ince taneli tuğla agregalar kullanılmıştır.

İncelenen bütün horasan harç ve sıvalarda bulunan karbon dioksit/yapısal su oranları 10’un altındadır. Bu nedenle bu harç ve sıvaların hidrolik özellik gösterdiği gözlenmiştir.

Horasan sıvaların yüzeyinde, iç kısımlarında ve tuğla agregaların içlerinde karbonatlaşan kirecin su ile çözünerek tekrar çökelmesi gözlenmiştir. Bu çökelmelere rağmen, sıvaların bozulmadan günümüze kadar geldiği göz önüne alınırsa bu sıvaların hamam yapıları için kullanılabilecek dayanıklı ideal malzemeler olduğu söylenebilir.

Hamamlarda Kullanım

Hamam yapılarında kullanılan sıvalarda kireç ile doğal puzolan kullanılmayıp suni puzolan olan tuğla kırıklarının kullanılmasının nedeni bu çökelmeler ile açıklanabilir. Agrega olarak kullanılan tuğlaların bu çökelmelere olanak sağlayacak gözenekli yapıya sahip olmalarının, sıvaları daha dayanıklı kıldığı ileri sürülebilir.

Harç ve sıvalarda agrega olarak kullanılan tuğlaların, kireç ile ara yüzeylerinde ve gözeneklerinde kalsiyum silikat hidrat ve kalsiyum alüminat hidrat oluşumlarının gözlenmesi, bu harç ve sıvaların hidrolik özelliğe sahip olduğunu göstermektedir.

Horasan harç ve sıvaların hazırlanmasında, tuğla agregalar ile kirecin çok iyi karıştırılarak hazırlandığı tespit edilmiştir.

Horasan harç sıvaların yapımında kireç ile birlikte az miktarlarda da olsa alçı kullanımı, etringit oluşumundan dolayı onların bozulmalarını hızlandırmaktadır.

Harç ve sıvalar içinde agrega olarak kullanılan tuğlalar genelde açık veya koyu kırmızı renktedir.

Horasan harç ve sıvalarda agrega olarak kullanılan tuğlalar, hamam yapı tuğlaları ve günümüz tuğlalarından daha gözeneklidir.

Harç ve sıva içinde bulunan gözenekli tuğla agregaların, karbonatlaşmış kirecin su ile çözünüp, çökelme süreçlerinde oluşacak bozulmaların önüne geçerek onları daha dayanıklı hale getirdiği söylenebilir.

Horasan harç ve sıvalarda agrega olarak kullanılan tuğlalar, hamam yapı tuğlaları ve günümüz tuğlaların temel ham maddesini kuvars, albit ve potasyum feldispatlar oluşturmaktadır. Horasan harç ve sıvalarda agrega olarak kullanılan tuğlaları yapı tuğlalarından farklılaştıran en önemli özellik içerdikleri amorf malzemelerin daha fazla olmasıdır. Bunun kaynağı üretimde kil minerallerince zengin doğal ham madde kaynaklarının kullanılmasıdır.

Amorf malzemelerin, varlığı tuğlalara puzolan özelliğini vermektedir. Günümüz tuğlaları yüksek sıcaklıklarda pişirilmekte (900ºC ve üstü) ve bunun sonucunda amorf yapılar bozulmaktadır. Bu oluşumlar tuğlaların puzolanik özelliklerini azaltmaktadır.

Tarihi yapılarda kullanılan tüm yapı tuğlaların puzolanik olduğu ve horasan harç ve sıva hazırlanmasında kullanılabileceği görüşü doğru değildir.

Kullanılmadan önce su ile temas etmemiş haldedirler.

Suda çözünen tuzları içermemektedirler.

Horasan Harcı ve Özellikleri

‘Horasan harcı olarak bilinen harç, antik dönem insanları tarafından bulunan, içinde pişirilmiş ve öğütülmüş toprak ürünleri katılan bir malzemedir eski dönemlerde yapı ustalarının, kullandıkları malzemelerin mukavemetini arttırmak için; malzemenin içine yumurta akı, peynir, reçine, pişmiş toprak gibi katkı maddeleri katarak meydana getirdikleri harçtır. Çok kuvvetli ve Suya dayanıklı bileşimdir.

Horasan harçlarının özellikleri birçok tarihi yapıdan alınan örneklerde incelenmiştir. Bunlardan, Rodos, Venedik, Girit, bazı Bizans ve daha geç dönem yapıları ile Ayasofya’da, kullanılan horasan harçlarının, kireç/tuğla tozu oranlarının 1/4 ile 1/2 arasında değiştiği tespit edilmiştir. Bu harçların XRD analizlerinden; bağlayıcı malzemenin, kirecin karbonatlaşması sonucu oluşan kalsit kristalleri ile tuğla tozu ve kirecin reaksiyonu sonucu oluşan kalsiyum, silikat ve alüminat hidratlardan oluştuğu gözlenmiştir.

Bu örneklerin 200–600ºC’da kalsiyum silikat ve alüminat hidratlarda bulunan suyun kaybından ve 700–900ºC’da kalsitte bulunan CO2 kaybından meydana gelen ağırlık azalmalarının değerlerinden, harçların hidrolik özellikleri hakkında bilgi edinilmektedir.

Horasan harçlarında agrega olarak kullanılan tuğlalarının yoğunlukları kireç taşı, granit, bazalt vb. agregalardan daha düşüktür. Bu nedenle, horasan harçları daha hafif ve daha büyük çekme dayanımına sahiptir. Ayasofya’nın kubbesinde kullanılan horasan harçlarının bu özelliklere sahip olması, kubbenin depreme daha dayanıklı olmasını sağlamaktadır.