Kültür ve turizm bakanlığı 21 temmuz 2020 de define arama yönetmeliğinde güncellemeler yaptı. Define kazı ruhsatı çıkarmak için eskisi bildiklerinizin bir kısmını unutup yeni yönetmeliğe göre hareket etmelisiniz.
Yeni yönetmelikteki değişikler arasında ilk gözümüze çarpan su altında define arama izni tamamen kaldırılmış olması. Bundan sonra su altında define aramak için devletten izin alamayacaksınız. Bu değişikliğin sebebi bana göre iklimlerin değişmesi, aşırı yağmurlar sonucu dere yataklarındaki altınların gün yüzüne çıkması olarak değerlendirilebilir. Bu konuyu daha önce ar-ge yapıp definecileri bilgilendirmiştik. Lakin devlet bizden bir adım önce davranıp su altında define arama yasağı getirdi.
Diğer önemli değişiklikler ise define aranacak yerin yetkili teknik elemanlar tarafından çizdirilmiş olması gereklidir. 50 metrekareden daha büyük alanlar için define kazı ruhsatı çıkaramazsınız eskiden bu çok daha büyük alanlar için çıkartılabiliyordu. Yine aynı şekilde kazı yaptığınız yeri 10 metreden fazla kazamazsınız, kısacası ruhsat alacağınız yer 50 metrekare geniş 10 metre derinlik ile sınırlandırılmıştır.
Kazı süresi ise eski kanunlara göre 1 ay iken yeni kanunlarda 15 güne indirilmiştir. Kazı süresi uzatılmaz, sadece 15 gün süre içinde çalışılmayan gün sayısı varsa o kadar uzatılabilir. Örnek olarak cenazen var 5 gün kazı çalışması yapamadın bu gün sayısı kadar uzatma hakkın var, Lakin 15 gün kazı yaptın sonuca ulaşamadın bunu uzatma şansın yok.
Ruhsat talep edilen yerin çevre fotosu, ada, parsel, orman arazisi, hazine arazisi neyse açıkça belirtilmelidir. Tapulu arazi ise noterden muvafakat alınması gereklidir. Sit alanları ve mezarlık alanları için ruhsat verilmez.
Ruhsatı çıkartıp kazıya başladığınızda size tahsis edilecek bazı görevliler olacaktır. Bunlar kazıyı takip edecek görevlilerdir. En yakın müzeden 2 tane ihtisas elemanı, 1 tane çevre ve şehircilik bakanlığından görevli, 1 tanede iç işleri bakanlığına bağlı kolluk kuvveti görevini üstlenen jandarma, polis vs. toplam 4 kişi. Bunlar kazıyı takip edecek olan görevlilerdir.
Birde bunların inceleme süresi var, kazıya başlamadan önce yer tespiti için yapılacak incelemelerde yukarıda yazdığımız 4 kişi götürülür, kaç gün giderse yeme içme gibi günlük yevmiyeleri define arayıcısı tarafından ödenir. İster kazı izni çıksın ister çıkmasın.
Burada şunuda belirtmemizde fayda var, kazı izni çıkar kazı yapılırsa define çıktı yada çıkmadı kazı yeri tekrar doldurulup eski haline getirilir bu define arayıcısının görevidir. 13. maddede bu açıkça belirtilmiştir.
Kazı ruhsatı maliyeti konusunda net bir bilgi yok. Kesin olan şu kazı sürecinde doğabilecek tüm zararları define arayıcısı karşılamaya taaddüt eder. Ve tüm harçlar müze tarafından hesaplanıp bunun tam tamına 100 katı teminat alınır.
Kısacası şöyledir; kazı ruhsatı harçlar vs. tüm masraflar 10 bin TL tuttu ise bunun 100 katı teminat ödeyerek kazı ruhsatı çıkartabilirsiniz. Yani 1 trilyon. Kazı bittikten sonra masraflar çıkartılıp kalan para iade edilir.
Değer tespitine gelince; Hazine ve maliye bakanlığınca akçe üzerinden hesaplanarak değer biçilecektir. Nedir bu akçe hesaplaması derseniz bu gerçekten karmaşık bi durum. Bazı osmanlı akçeleri 100 TL iken bazıları 500 TL değerindedir. Ayrıca akçe ile daha önceki döneme ait defineler arasında ciddi fiyat farkı bulunmaktadır.
Örnek olarak roma paraları ile osmanlı akçeleri arasında büyük fiyat farkı vardır çünkü roma daha önceki dönemlere ait imparatorluktur. Yine aynı şekilde Helenistik dönem paraları en değerli paralar arasındadır bunların akçe üzerinden hesaplanıp fiyat belirlenmesi ne kadar doğru olur tartışılabilir.
Kazıda çıkartılan define Bakanlığın belirleyeceği 3 kişi tarafından değer belirlemesi yapılacaktır. Buluntular kültür varlığı ise ise müzelere teslim edilecek, define ise Çevre ve şehircilik bakanlığına teslim edilecektir.
Diğer önemli konu ise aradığınız definenin 2863 sayılı Kanunun 23 üncü maddelerinde belirtilen korunması gerekli eserler olmaması gerekli. Peki nedir bu 2863 sayılı Kanunun 23. maddesinde korumaya alınan eserler.
Madde 23 – Korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıkları şunlardır.
Tarih öncesi ve tarihi devirlere ait, arkeoloji ve sanat tarihi açılarından belge değeri taşıyan ve ait oldukları dönemin sosyal, kültürel, teknik ve ilmi özellikleri ile seviyesini yansıtan her türlü kültür ve tabiat varlıkları.
Nedir bu derseniz mermerden yada pişmiş tuğladan yapılmış heykel, obje ve benzeri eserler olarak tanımlanabilir. Kısacası kazıda heykel buldunuz bunu define değil kültür varlığı olarak kabul edilip korumaya alınır buna ücret talep edemezsiniz.
Kaynak; Define Sohbeti MendereS
