Çeşmeler definecilerin ilk bakması gereken yerlerdir. Kurumuş da olsa çevresi mutlaka iyice araştırılmalıdır. İlk önce çeşme üzerinde işaret olup-olmadığı bakılır, sonra çeşmenin arkasında ve yanlarında farklı bir taş aranır. Sabit kaya varsa bu önem taşımaktadır. Çeşme taşının üstünde horasanlı bölge varsa buraya da dikkat edilmelidir. Çeşmenin yalağı da önem arz eder.
Bir görüşe göre çeşmeler Yunan veya Ermeni oluşlarına göre özellik gösterirler. Kubbeli çeşmeler Yunan yapımı olup mal veya para depodadır. Çeşmeye de yakındır. Oysa Ermeni çeşmelerinde gömü mezar içerisinde olur. Ayrıca mezar dereye yakındır.
Diğer görüş: Çeşme arkasında hafif tepe varsa mal buradadır, tepeye çık bir insan kaldırabileceği kadar büyüklükte taşı bul kaldır 40 cm altına devam edersin bir kese altın buradadır, eğer taş yok yaşlı ağaç varsa ağaca dikkat et definenin yerini ağaç gösteriyor ağaçta çingene çivisi varsa mal yüklü miktardadır çarmıhın çivisi varsa mal mezarda saklıdır biz buna mal mezarı deriz tepenin doğu yamacına sallanırsan mezarı bulursun.
Bir diğer konuda çeşmelerin hedef teşkil ediyor olması; her hangi bir işaret koyulmadan çeşmeler hedef alınarak gömü yapıldığı görülmüştür.
Diğer; Yerleşme yerlerine ait çeşme varsa mutlaka kitabesi vardır, para arka tepe yada karşı tepededir, bu çeşmeler genelde ana yolların kenarında olur, bu yolu takip eder kıvrım yapan yerine gidersen orada iyidir ordanda biraz para alınır. Açık alandaki çeşmeler farklı olup bu çeşmelere çoban çeşmesi denir.
Diğer; Çeşme varsa beslendiği pınarda vardır, eğer uzak kaynaklardan su yolu ile getirilmişse suyun geldiği noktaya gidin orası iyidir. eğer çeşmenin sarnıç gibi kendi haznesi varsa haznedeki yapı taşlarına bakın içlerinde farklı taş yapısı olan vardır onlara tıklayın içi boştur.
Her çeşmenin bir adı vardır, bunların bir çoğu aslında ayazmadır, ayazmalar diğer çeşmelere göre kutsal kabul edilir. eğer bulunduğunuz yerde 3 çeşme varsa tarıhini araştırın bunların biri ayazmadır, Buradaki parada ayazmadadır.
Birinci yol ormandaki geçitten kuzeye doğru aşağıya çavuş bölgesine doğru; oradan çalılıklardan boynuz yapan yere; sonra ilk dereden kotu yerden haydut oluğuna (haydut çeşmesi) oradan da minare tasa varılır.
Çeşme’nin arka taraflarında gayda ve daha ayrı yerde de sakallı keçi başı resimleri vardır. Çeşme önündeki yoldan tepe üzerine çıktığımızda Hora meydanı ortasında sandık vari siyah bir taş olup bir köşesinde sancak deliği vardır.
Buradan çevreyi dikkatlice incelerseniz çerkez çeşmesi görülür. Burada bulunan kara ağıl içine 9 deve yükü koyduk ve alt mahzenin üzerine çakıl taşları koyduk. Çerkes çeşmesine vardığımızda bu çeşme örülü taşlarla kalın bir şekilde yapılıdır. Çeşmenin üzerinde kareli taş içerisinde çiçek resimleri vardır. Bu resimlerin içinde 2 put resmi vardır. Çeşmenin üstü yuvarlak olup 11 arşın gerisine 19 teneke altın koyduk. Nişanını çeşmenin arkasına çıplak deve resmi ile verdik. Malın üzeri komple çalılıktır.
Bu yol üzerinden devam edersek sol tarafımızda bir çeşme daha vardır. Bu çeşme burada ilk yaşayan insanlardan kalma olup üzerinde GAYDA resmi ve birde üzüm salkımı resmi vardır. Gayda resmini biz yaptık. Üzüm salkımı çeşmenin kendi resmidir.
Bu çeşmenin arkasına dolanıpta bakarsak arkasında atıl duran bir taş görürüz. Bu taş kare kesme bir taştır. Bu taşın üzerine bir kemençe resmi yaptık. rengi farklı olup bu taş horasandan kalıba dökmedir. Bu taşın oturduğu ana kayaya bakarsak yani taşı kaldırırsak siyah bir kaya üzerine oturduğunu görürüz. Bu kayayı bütün olarak yerinden sökün. Asıl mahzen buradadır. Bu taşların her biri işaretlidir. Her taşta bir çetenin işareti vardır.
Benim bulduğum yerde Çeşme iki kat alt katta haç üst katta çiçek resmî var bunun anlamı nedir