Kaya mezarları yer üstü ve yer altı (zemin altı) olarak iki ana gruba ayrılmaktadır. Kaya mezarları ilk baktığınızda birbirlerine benzerlik göstersede dikkatli bakıldığında farklı olduklarını anlarız. Açılan bazı mezar planlarının kabaca tek odalılar ve çok odalılar olarak sınıflandırılır.
Defineci arkadaşların kaya mezar çeşitleri dediğimizde ilk önce plan anlayışına bakmalıdır. Daha sonra boyutları, oda sayısı, kapıları ve iç donanımları aklınıza gelmelidir.
Ön girişte büyük bir kapıdan geçildikten sonra geniş bir ana oda bulunur. Odadan daha küçük kapılarla geçilen yan oda veya odalardan oluşur. Diğerlerine göre daha büyük olan ana odanın mimari yapısı ve işçiliği daha düzgün olup, yan odalar bir çoğunda gelişi güzel yapılmıştır.
Çok odalı kaya mezarları, boyutları bakımından ilgi çekicidirler. Kapıları rahatlıkla girilebilecek genişlik ve yüksekliktedir. En sık rastladığımız kapı genişlik ölçüleri 0.70 ile 1.80 metredir. yüksekliği ise 1.10 ile 3 metre civarlarındadır. Ana odalar törensel uygulamalara hizmet edecek boyutlarda yapılmıştır. Yan odalar ana salondan daha küçüktür; ortalama üçte biri ölçülerine yakın denilebilir. Bu mezarlara kral, yönetici ve aile bireyleri gömülmüştür. Normalden daha küçük olanlar ise gelir seviyeleri yüksek olan kimselerdir. Arka odalarda iskelet ve ölü hediyelerinin depolandığı bölümler bulunabilir.
Bu tüp çok odalılara giden bir patika yol mutlaka vardır. Kayalık alana yapılmış sade bir patika yol sizi kaya mezara götürebilir. Yada ana kaya üzerinde merdiven ve benzer yol izleri varsa burada mutlak suretle kaya mezarı vardır. bu yolun bitimi direk kapıya yada girişe kadar devam eder.
Tek odalılarda genel plan, ana kaya yüzeyine açılmış bir giriş, küçük bir kapı açıklığı ve arkasındaki tek odadan oluşur. Kapı oda seviyesinden bir hayli yüksekte olur. Mezarların çoğunda arka duvar ile yan duvarına yapılan yüksek sekiler (ölü yatağı) bulunur. Bu tip ana kayada bulunan tek odalıların dışarıda bir sunağı vardır. Bu sunak yani oyma bulunduğu kayanın üzerinde yada yakın biyerde olur.
Bir mezar yada girişi bulunmadan önce mezarın kutsandığı alan mutlaka bulunmalıdır. Burada mezar işaretleri olmalıdır. Kutsama alanını bulduktan sonra oradaki küçük patika yol yada kolay yürünebilir bir alan sizi mezara götürebilir.
Bazı kaya mezarları ise odasız şekilde tasarlanmıştır. Uygun kaya ölü sığabilecek kadar oyulup, ölü yerleştirildikten sonra üzeri kapak ile kapatılır. Girişi yandan yapılan kaya mezarlarında ise kapı yapılır. Bunların yan duvarlarındaki oymalar ise ölü hediyelerinin koyulduğu yerlerdir. Zemin altı kaya mezarların girişi genelde güney doğu tarafındadır.
Giriş her ne kadar güney doğu desekte kaya yapısının imkan verdiği şekilde yapılanlarda vardır. Eğer kayanın üzerinde sunak, kutsama oyması gibi işaret varsa bu oymanın ne tarafa doğru akıntı yaptığına dikkat ederiz. Bunun en kolay yolu sunağa su doldurulur ne taraftan taşar toprağa düşerse giriş o taraftadır. Neredeyse tüm kaya mezarların mezar işareti olduğu gibi mezarlarına ölü hediyeleri konulmuştur.
Kaya mezarı tipleri mezarı yaptıranın ait olduğu sosyal statüye göre belirlenir. Daha sonra dönemin gelenek göreneklerine göre çeşitlilik gösterir. Unutmayın kalıcı ve hazır yapı olarak görünen tüm kayalar kaya mezar için seçilir. Ayrıca kaya mezarları ölü evi olarakta bilinir.
Bazı kaya mezarlar yüzeyde birbirine yakın mesafede, ancak dağınık biçimde yer alır. Bu da belirli bir plana uyulmamaktadır. Kaya yapısının imkan verdiği şekilde mezar yapısı için tercih edildiğini Definecilerin bilmesi gerekir. Bu mezarlara ulaşımı sağlayan herhangi bir yol kalıntısı yoktur. Yukarıda belirttiğimiz gibi yol kalıntısı olan mezarlar çok odalı kaya mezarlardır. Yada statü çok yüksek olan kimseler için yapılan kaya mezarlardır.
Açtığınız bir kaya mezarın tek oda yada çok odalı olduğunu anlamanız için, ilk bakacağınız bu mezara gelen bir yol kalıntısı varmıdır. Mezarın kapı olmalı ve kapı için mil yatakları olmalıdır.
Çok odalılar sürekli kullanıldığı için bir kapısının olması gereklilidir. Girişlerde kapı için mil yataklarının bulunması gereklidir. Diğer özellikler ise iç duvarlarındaki niş açıkları, oda tabanında sunak olması gibi belirtiler olmalıdır. Bu şekilde çok odalı olduğunu anlar diğer odalardaki defineye ulaşabilirsiniz.
Kaplumbağa kabartma yılan halka iç içe oyuk
Bunlar hakkında nasıl çalışma yapa biliriz
Bakır yerler sadece benim bildiğim yer ler