Haç sembolleri HZ. İsa’nın çarmıha gerilmesinin sanatsal bir sembolüdür. Haçlar, 6. yüzyılda başlayıp Orta Çağ boyunca sürekli yaygınlaştı. Haçlar, Hıristiyan dininin çeşitli mezheplerini temsil eder, ancak bu, tümü için geçerli değildir. Haç en çok Kiliselerde, mezar taşlarında ve dini kitaplarda bulunurlar. Haçların hangi mezhebi temsil ettiğini genelde tasarımından anlarız. Yanında bulunan diğer sembollerde bize yardımcı olabilir. Şimdi hangi haç neyi simgeliyor onlara bakalım.
Üst resimdeki Latin haçı, bilinen en ünlü haç işaretidir. İsa Mesih’in çarmıha gerilmesini sembolize eder. Tüm dünyadaki Hıristiyan dinlerinin inancını sembolize eder. Özellikle, Mesih’in tutkusunu ve Haç üzerindeki ölümünü sergiliyor. Bu Haç’ın belirleyici özelliği, sade ve alt kolunun daha uzun olmasıdır.
Latin haçı ile Calvary haçı birbirine çok benzer. Her ikisininde alt kolu uzundur. Calvary haçı, inanç, umut ve sadaka temsil ettiğine inanılır. Calvary adı, İsa’nın çarmıha gerildiği yeri ifade eder (Calvary Dağı). Bu haçlar genellikle sunaklarda ve mezarlıklarda bulunur.
Üst resimdeki Yunan haçı, Latin haçına benzer, tek farkı tüm kollarının eşit uzunlukta olmasıdır.
Tau haçı, Aziz Anthony olarak bilinen bir Katolik için ayrılmış özel bir Haç türüdür. Aziz Anthony’nin Tüm Keşişlerin Babası olduğu söylenir ve Katolik ve Ortodoks Kiliselerinde büyük öneme sahiptir. Tau haçı, üstte bir kol bulunmayan benzersiz T şekli ile tanınır.
Tes haç Hıristiyanlıkla da sıkı bağları olan benzersiz bir haçtır. Haç, İsa’nın on iki havarisinden biri olan Havari Petrus’un şehadetini sembolize eder. Roma imparatoru Neron tıpkı HZ. İsa gibi Petrusuda çarmıha germe kararı vermişti. Fakat Petrus Efendisi HZ. İsa gibi çarmıha gerilmeyi reddetti. Baş aşağı gerilmek istedi. Bu istek kabul edilip Roma imparatoru Neron Aziz Peteri baş aşağı çarmıha gerdi. Ters Haç tam da budur.
Ortodoks haçı, Latin haçının Ortodoks çeşididir. Haç’ın kendisi, çarmıha gerilmeyi Latin haçı ile aynı şekilde sembolize eder, ancak birkaç ayrıntı daha içerir. Örneğin alttaki eğik çizgi, İsa’nın çarmıha gerilmesi sırasında yanında çarmıha gerilmiş hırsızları temsil etmektedir. Ayrıca Rus haçı olarakta bilinmektedir.
Papalık Haçı veya Papalık Üçlü Haçı, birincisinin üzerinde, her biri aşağıdakinden daha küçük olan iki ek yatay çizgiye sahip bir haçtır. Papa’nın makamını simgelemek için kullanılır.
Çapa Haç, Hıristiyanlığın en eski haç sembollerinden biriydi. Onu diğer haçlardan ayıran temel fark, haçın alt kısmındaki çapa kancasına benzeyen çıkıntılarıydı. Çapanın bir sembol olarak kullanılması Selevkos I’e atfedilmiştir. Sembol daha sonra Seleukos İmparatorluğu’nda yaşayan Yahudiler tarafından sikkelerine resmedilmiştir.
Kudüs haçı 1280’lerden itibaren Kudüs Krallığı’nın amblemi ve arması olarak kullanılmıştır. Kıbrıs Kralı II. James’in gümüş sikkesinde Kudüs haçı (1463-1473). Kudüs haçları, dört küçük Yunan haçı ile çevrili büyük bir haçtır. Üst resimdeki sikke buna örnektir.
Şövalyeler Tapınakçı Haçı takarlardı ve onlar için sembolik bir anlamı vardı. Şehitliklerini simgelediğine inanıyorlardı, bir onur olarak savaşta ölmeleri ve cennete gönderilmeleriyle sonuçlandı.
Anch veya ankh, tepesinde bir halka bulunan Mısır haçıdır. Bu Haç, Mısır edebiyatı boyunca birçok yazı ve tasvirde yaşamı simgelemek için kullanılmıştır.
X ve P’ye benzeyen Yunan harflerini içeren haç. Chi Rho olarak da bilinen bu sembol, Kutsal Roma İmparatoru Konstantin’e kadar uzanır. Efsaneye göre, Büyük Konstantin önemli bir savaştan önce rüya görmüş. Ve rüyasında kendisine Chi Rho şekli çizmesi söylenmiş. Konstantin bu işaretleri askerlerin kalkanlarına çizme emri vermiş. Bu Tanrının işareti olduğuna inanılmış. Konstantin’den sonra sembol geniş çapta yayıldı . Bugün hala kullanılmaktadır.
Gnostik haç, diğer haçlardan oldukça farklıdır. Standard haçın üzerinde bir halka vardır. Bu halka içerisinde yine küçük parçalar halinde 2. bir haç vardır. Buna güneş haçı ile latin haçının birleşmesi denilebilir. Gnostisizm , binlerce yıl öncesine dayanan, Hıristiyanlığın içinde ve dışında çeşitli felsefi ve dini sistemleri tanımlar.
İngiliz haçları süslü tasarımlara sahiptir. Yatay ve dikey haç parçalarını çevreleyen süslü bir daireden oluştuğu için benzersizdir. Bu ek daire, sonsuzluğu ve Tanrı’nın sevgisini temsil eder . Bu haçlar , Erken Orta Çağ’da İrlanda ve İskoçya’da ortaya çıktı ve modern zamanlarda, özellikle mezarlıklarda ve mücevher olarak hala kullanılmaktadır. Bazı efsanelere göre, Kelt haçı Aziz Patrick tarafından tasarlanmıştır. Sonrasında pagan ve Hıristiyan sembolizmini birleştirdi.
Malta haçı 4 koldan oluşur. Kanatların ucu V ” ya da ok ucu şeklindeki içbükey dörtgenler merkezi şeklinde birleşmektedir. Uçlar dışarı doğru simetrik bir şekilde büçümlüdür.
Malta haçı haçlı seferleri sırasında başlayan birkaç farklı Katolik örgütleri tarafından kullanılmıştır. Özellikle Şövalyeleri ile ilişkilidir. Bu örgütün modern versiyonu Roma’da bulunuyor. Şu an Birleşmiş Milletler ‘de gözlemci statüsüne sahip. Grup , doğal afetlerden etkilenen topluluklara yardım etmek gibi çeşitli insani yardım çalışmaları aracılığıyla yardım sağlıyor.
Malta Haçının 8 tane yükümlülüğü vardır. 8 yükümlülüğüne tekabül eden sivri uçların anlamları ise “Hakikati yaşamak, iman etmek, günahlarından tövbe etmek, alçakgönüllülüğü kanıtlamak, adaleti sevmek, merhametli ol, samimi ve içten ol, zulme tahammül et.”
