Lahit Mezar; Taş veya mermerin tabut gibi oyularak ölülerini muhafaza ettikleri mezar tipine denir. Çoğunlukla mermer taştan oyulan, sandık şeklinde yapılır, Pişmiş toprak lahitler ve granit lahitler, kireç taşı lahitler, kum taşı lahitler, volkanış kayaçtan yapılan lahitlerde vardır.
Lahitler, ölü gömme geleneklerine paralel olarak gelişmiş bir mezar tipidir. Küçük mezar evler olarak da bilinmekte olup genelde 2-3 mt uzunluğundaki bütün ceset koruyucu kaplar lahit olarak adlandırılır. Antik çağda içine ölünün yatırıldığı ahşap, pişmiş toprak, taş, kireç taşı ve Mermerden yapılmış özel sanduka olarak bilinen lahit Antik Yunan ve Roma’da en yaygın gömüt malzemesi olarak kullanılmıştır.
Lahiti tümüyle anlamanız için şu konular üzerinde araştırma yapmanız gereklidir.
Lahit Yapımında Kullanılan Malzemeler, Cesedin Yakılması ve Küllerin Saklanması, Ölülerin Gömülmesi, Lahitlerin Biçimleri ve Adlandırılmaları, Yapım Tekniği-Boyama, Lahitlerin Yerleştirilişi, Lahitlerin Stoktan Çıkarılıp Hazırlanması, Ismarlanması, Maliyeti, Lahitlerin Üzerindeki Yazıtlar, Lahitlerin Üzerindeki Portreler, Biçimlerin, Süslemelerin ve Sahnelerin Örnekleri, Betimlemelerin Anlamı, Genel ve Bölgesel Lahit Grupları gibi konular lahitleri daha iyi tanımanız için bilinmesi gereken konulardır.
Lahitler, Roma’da uygulana gelen mezar tiplerinden birisini teşkil etmektedir. Roma Döneminde lahitler, mermer veya taş ocaklarında bloklar çevresine önce bir çukur açıldıktan sonra etrafı kesilerek alınmaktadır. Daha sonra da ana kayaya bağlı olan alt bölüm çatlatılarak ayrılıyordu. Bu şekilde imal edilen lahitler, tek tip olmayıp, özelliklerine göre farklı guruplara ayrılmaktaydı.
Bu lahitler;
1. Girlandlı Lahitler,
2.Yarım İşlenmiş Lahitler,
3. Frizli Lahitler,
4. Sütunlu Lahitler,
5. Sandık Lahitler,
6. Tabula Ansatalı Lahitler,
7. Yivli Lahitler
v.b. şekilde guruplar halinde değerlendirmek mümkündür
Lahitler çeşitli türde taşlardan, kurşundan, bronzla kuşaklanmış yada alçı sıvanmış tahtadan yapılırdı. Pek özel durumlarda kullanılan granit ya da porfir bir yana bırakılırsa, taşlar arasında en değerli olan mermerdi.
Mermer lahitler ocaktan çıkarıldıktan sonra, işlenmemiş durumda bloklar halinde yada aslan başı yapmak üzere bir çıkıntı bırakılarak içi oyulmuş banyo küveti- biçimli tekneler halinde hazırlanırdı.
Bazı örneklerde mermerin nereden sağlanmış olduğunu saptamak kolay değildir. Çünkü çoğu zaman tek bir mermer ocağında birbirinden çok değişik çeşitte mermerler olabilir, bunların apayrı renklerde, kristallerinin de ayrı irilikte olduğu görülebilir.
Mermer bulunmayan eyaletlerde değerli bir lahit isteyenler ya işlenmemiş parçalar ya da bitirilmiş durumda pahalı mal almak zorundaydı. Daha basit örnekler için, bulunulan yerin taşlarından yararlanılırdı. Yerel taşlar içinde en çok kullanılan, çeşitli bileşimlerde ve kalitede olmak üzere, kireç taşıydı. Yerel kireç taşından büyük miktarlarda lahit yapan yöreler arasında örneğin şuraları sayılabilir: Su-riye, Kilikia, Pisidia, Pamphylia ve Dalmaçya. Ancak bunların dışında birçok yerde de kireç taşı kullanılırdı.
Kum taşına az rastlanır. Bu madde en çok, başta Köln ve Trier olmak üzere, Rhein-Mosel bölgesinde kullanılmıştır. Tüf (lav) ya da traverten (pamuktaş) ile yapılmış lahitler de vardır. Bunlar sıradışı, seyrek rastlanır örneklerdir. Birincisine örnek Roma yakınlarında Artena’da, ikincisine örnek de Roma’nın içinde76 görülmüştür.
Bazalt yani volkanik kayaç kullanıldığına da tek tük rastlanır. Arabistan’da (Gadara), Suriye eyaletinin güneyinde ve kuzeyinde, Sicilya’da ve Kuzey İtalya’da bu malzemeden yapılmış örnekler bulunmuştur. Bol miktarda üretildiği yer ise yalnızca Anadolu’da Assos’tur. Bundan yapılanlar sade sandukalar ve öncelikle girland’lı (askı-çelenkli) lahitler olurdu ve bunlar şaşılacak kadar uzak yerlere, örneğin İskenderiye, Filistin, Suriye, Trakya, Makedonya, Epiros ve Ravenna’ya ihraç edilmiştir.
Seyrek rastlanan örneklerde lahdin gümüşi ve pembe granitten olduğu görülür. Granitin en çok Mısır’ da işlendiği ve oradan uzak yörelere, Roma’ya gönderildiği anlaşılmaktadır. Bunlarda süs ve girland (Roma) seyrek görülürdü Troas’ta (Çanakkale Boğazı’nın güneyi) yerel granitten, Assos’un girland’lı lahdinin ana çizgilerini andıran bir lahit sandukası yapılırdı.
Pişmiş toprak lahitler Klazomenai. M.ö. 7. Yüzyıldan 5. Yüzyılın son dörtlüğüne kadar yoğun bir şekilde üretilmiştir. Pişmiş topraktan yapılmış olan lahitler, dikdörtgen bir kutu şeklindedir. Normal tip” ve “Özenli tip olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
Lahitlerin pervazları üzerinde rezerve teknikte ve siyah figür tekniğinde yapılmış çeşitli bezemeler ve figürlü kompozisyonlar bulunmaktadır. Lahit üretim sırasında önce kaba kilden şekillendirilir, sonra ince bir kil tabakası ile kaplanarak pürüzsüz bir yüzey elde edilir. M.ö. 7. Yüzyıldan 5. Yüzyılın son dötlüğüne kadar üretilen Klazomenai lahitleri form bakımından “Normal tip” ve “Özenli tip” olmak üzere iki ana gruba ayrılmaktadır.
Her lahitin fiyatı aynı değildir, yukarıda yazılanlara göre lahitler arasında ciddi fiyat farkı olmaktadır. Lahit fiyatları ortalama 1 milyon dolardan 25 milyon dolara kadar değiştiği söylenmektedir.
En değerli lahit kilise mahzenlerinden çıkarılan papazların defnedildiği lahitlerdir. Bu lahitlerin değerli olmasındaki neden içlerinde kutsal yağ dedikleri farklı bi katkı olmasındandır. Aslında lahit değil içerisindeki kutsal yağ değerlidir. bu sebepten dolayı lahit bulduğunuzda açmamanız söylenmektedir. Kutsal yağ bulunan lahitlere her hangi bi değer biçilememektedir.
