Likya Mezar Çeşitleri; Anadolu’da yerel kültürün en az değişikliğe uğradığı yer likya bölgesidir. Buradaki ilk yapılar, Helenistik ve özellikle Roma döneminin üzerinden geçmesiyle değişikliğe uğramıştır. Ama, ünlü Likya mezarlarının çoğu hala orijinalliğini korumaktadır.. Hemen hepsi de nakışlıdır. Mezarların birçoğu hala sapasağlamdır.
Likya Mezar Çeşitleri, Dört Belirgin Sınıfa Ayrılabilir:
En eski ve Likya’ya özgü olanlarıdır. Bunlar temele dört köşe bir sütun oturtulup, sütün üzerinde mezar odası ve onun üzerine örtülen geniş bir taş kapıdan ibarettir. En çok rastlanan tip budur, ülkenin batı yöresine has oldukları sanılmaktadır. Kaya mezarlarında nakış vardır. En çok tepedeki mezar odasının yan cephelerinde görünür.
Likyalılara özgü olmayıp, Caunos ve Anadolu’nun başka yörelerinde bulunanlarla benzerlik gösterir. Ön yüzleri tapınak biçimde olup, girişte İyon stili iki sütun, bir sütun başlığı ve bir alınlıktan oluşurlar. Kapı içerideki mezar odasına açılan bir sahanlık vardır. Mezar odası, üzerine ölülerin yatırıldığı taş peykeler bulunan sade bir odadır.
Bir, iki ve bazen üç katlı olup, tahta evlere benzer. Dörtgen çlarıileriye doğru uzanır. Çoğunlukla kapı üzerinde bir sıra yuvarlak, ya da kiriş uçlan bulunur. Bunlar sonralan, (Dentil) frekslere dönüştürülmüştür.
Az az sayıdaki mezarda ise, bu alınlıklar sivri bir kemer oluşturur. Mezarın içi, tapınak mezarlara benzer. Ev mezarlarında çoğunlukla duvarlar, alınlıklar ve bazen yanındaki kayalar motiflerle bezenmiştir.
Tüm dünyada çok rastlanan mezar türüdür. Fakat eski likya döneminden olanların özellikleri şunlardır: Genellikle olağanüstü yüksek olup, üç kısımdan oluşurlar. Temel, mezar odası; sorguçluk (Gotik kapak) Temel, genellikle 2. bir. mezar odasıdır.
Hyposorium denilen bu yer, mezar sahibinin köleleri, ya da bakmakla yükümlü olduğu kişilere ayrılmıştır. Lahit mezarlarda aynca, çoğu kez kabartmalara rastlanır. Bunlar genellikle yan yüzlerde ve kapağın sorgucundadır. Bazen mezar odasının içi de nakışlı olabilir. Roma devrinde lahit mezarlar, giderek sadeleştirilmiştir, kapak sorguçlu odasına rağmen daha yuvarlak bir biçim almıştır.
Likya Mezar Çeşitleri, dönemin en güzel örnekleridir. Büyük mezarlar doğuda, şehrin hemen dışındaki tepelere oyulmuştur. Bu mezarların bir kısmı İyon stilinde ve tapınak tipindedir. Önündeki iki yanı, bitişik sütunlu sahanlığa; dört basamakla çıkılır. Soldaki sütunun orta kısmında M.Ö. 4. yüzyıl alfabesi ile “HERMAPİAS” oğlu AMİNTAS” yazılıdır.
Her sütunun tepesinde süper fiyonktan oluşan bir sıra nakış vardır. Yukarıda biri yıkık üç aktoterli alınlık, aşağıda ise bir dentil firenks bulunabilir.
Esas odaya giren kapının dört köşesinde taştan oyulmuş demir çivileri andıran eklemler vardır. Mezarların bazıları kayan bir taşla açılıp kapatılabilir. Açılan örneklerin bazıları alt aşağıdaki kanat kırılıp açılmıştır.
Odanın tavanı düz ve biraz kabaca oymalı olup, içeride üç duvar boyunca üç ayrı taş peyke vardır. Yamacın solunda daha birçok mezar göze çarpar. Çevik bir kişi, soldakine belki çıkabilir, ama öbürüne erişmek olanaksızdır. Daha aşağıdakiler daha küçük, iki üç katlı ev tipi mezarlardır. Kalanlar ise, kartal yuvası tipindedir .
