Eşkiya Gömü ve Tuzak Mantığı; Eşkiyaların bir kısmı ganimetleri paylaşırken bir kısmı liderde toplanırdı. Liderde toplanan hazineler sistematik şifreler kullanılarak derince gömerdi. Küçük guruplar ise, soygundan sonra ganimetleri paylaşırdı. Paylaşılan ganimetler çok yüklü olmayıp her eşkiya kafasına göre yer seçip gömerdi.
Küçük guruplara ait gömülerin işaretleri bazen olmaz. Genelde değirmen, dikili taş, yaşlı ağaç, tepeler, ana kayalar gibi kaybolmayacak yerler işaret olarak kabul edilirdi. Bunlar hedef alınarak gömüyü yaparlardı. Her eşkiya kendi parasını gömer diğeri bunu bilmezdi.
Çünkü eşkiyalar arasındada savaş vardı. Yanında çokça ganimet bulunan eşkiya diğer eşkiyalar tarafından gözden kestirilir; restleşme sonucu biri ölebilirdi. Hatta hazinesi çok olan eşkiya diğerleri tarafından kısa zamanda yok edilebilirdi. Bu yüzden eşkiyalar ganimetleri yanlarında taşımaz hemen gömerlerdi.
Bireysel gömüler genelde derin olmaz. Çünkü eşkiya 1-2 gün sonra yeni soygun yapacak onuda eski parasına ekleyecekti. Bu yüzden gömü çok derin değildir. Hatta çoğu elindeki hançer, gama gibi küçük kazıcı aletlerle açılmış çukurlardı. Yalnız üzerinde mutlaka taş olur, bu taş genelde o dağa ait olmayan taştır, yada diğer taşlardan biraz farklıdır, belirgindir.
Büyük gurupların hepsi olmasada çoğunda ganimetler eşkiya lideri tarafından toplanırdı. Volçan voyvoda buna örnektir. Lider gömü yerini hazırladıktan sonra önce bunu define haritası dediğimiz deri haritalara çizip kayıt altına alırdı. Dağ, tepe, dereler, eski patika yollar, kilise, değirmenler ve yaşlı ağaçları haritaya çizer sonra gömü yapılırdı. Gömüyü yapan eşkiyalar lider tarafından çoğunlukla öldürülürdü, gömü yerini lider kendisinden başka kimsenin bilmesini istemezdi.
Büyük gurupların gömüleri çoğunlukla tuzaklı olur, en çok kullandıkları tuzaklar ise, döner merdivenlerdir. Ayrıca yaslandığınızda arkaya göçen duvar, layer dediğimiz çapraz çalışan kılıçlarda vardı. Su tuzakları, kum tuzakları, kapağı açmak istediğinizde üzerinize moloz taşların kayması eşkiyaların en çok kullandığı tuzak türleridir. Bunlardan hariç altınlar zehirlenerek gömülmeside vardır. En çok kullanılan zehirler seyreltik siyanürü dediğimiz zehir türüdür, altınlara dokunduğunuzda çok geçmeden hayatınızı kaybedebilirsiniz.
Büyük guruplar küçüklerden farklı olarak Osmanlı askerleri tarafından baskın yapılırdı. Büyük guruplar aynı yerde bazen 1 ay bazen 1 yıl kalırdı. Ne zaman yer değiştirecekleri belli olmadığı için ani baskınlara karşı kaçışta ganimetler sorun çıkarmasın diye önceden saklanır ve haritalandırırdı.
Küçük guruplar ise osmanlı askerlerinin baskın tehlikesi çok azdı. Kendi aralarındaki husumet yada diğer eşkiya guruplarıyla karşılaşma tehlikesi vardı. Bu yüzden onlarda ganimetleri yanlarında taşımayıp kısa zamanda gömerdi. Bireysel gömülerden en çok karşılaşılan normal kaya üzerine paraları koyup üzerine horasan dökerek parayı kaya içine saklamasıdır. Pınar, çeşme gibi eski su gözeneklerine yakın yerlerde eşkiya parası bulmak mümkündür. Küçük gurupların parası genelde küçük küpler gibi amfora dediğimiz kaplarda, vazolarda yada heybelerde olurdu.
Topal ayı, civcivli tavuk, kılıç, gama, O, W, Y, M gibi işaretlerdir. Bazı eşkiyalar işaret yapmayıp bölgedeki antik dönemde yapılmış hazır işaretleri haritalandırıp kullanırdı. Yani bazı işaretler vardır hem antik çağ insanı tarafından gömülmüş parası vardır, hemde eşkiya tarafından gömülmüş parası vardır. Örnek olarak ilk gömü M.S. 300 yıllarında Yunanlı tarafından yapılmış, diğeri 1850 yıllarında eşkiya tarafından yapılmıştır.
Kaynak MendereS
